Chúc mừng bạn đã được toại nguyện! Chân trời du học đang rộng mở trước mặt bạn. Trong những năm tháng học tập ở đất nước bao la và thân thiện này, bạn sẽ có dịp trau dồi khả năng sinh ngữ và kiến thức chuyên môn của mình. Bạn cũng sẽ có dịp chung sống với 33 triệu người dân hiếu khách với nếp sống có văn hoá vào hạng bậc nhất trên thế giới và học hỏi từ họ những điều tốt đep nhất cho cuộc sống của chính bạn mai sau. Bạn sẽ có dịp làm quen với phương pháp học tập và làm việc có hệ thống, giàu tinh thần tập thể, đồng đội của học sinh, sinh viên và các giáo viên, giáo sư Canada. Và trên tất cả, bạn sẽ học được tinh thần tự lực, độc lập, bươn chải của người dân địa phương, những yếu tố vô cùng quý báu cho cuộc sống sau này của bạn. Nhưng trước hết bạn cần trang bị chu đáo cho cuộc hành trình lâu dài và lý thú này.Đó là lý do hiện hữu của tập cẩm nang nhỏ này. Chúng tôi hy vọng bạn sẽ tìm thấy nơi đây một người bạn đồng hành hữu ích cho khoảng thời gian lên đường và những ngày đầu sinh sống tại Canada.
Chúc mừng bạn đã được toại nguyện! Chân trời du học đang rộng mở trước mặt bạn. Trong những năm tháng học tập ở đất nước bao la và thân thiện này, bạn sẽ có dịp trau dồi khả năng sinh ngữ và kiến thức chuyên môn của mình. Bạn cũng sẽ có dịp chung sống với 33 triệu người dân hiếu khách với nếp sống có văn hoá vào hạng bậc nhất trên thế giới và học hỏi từ họ những điều tốt đep nhất cho cuộc sống của chính bạn mai sau. Bạn sẽ có dịp làm quen với phương pháp học tập và làm việc có hệ thống, giàu tinh thần tập thể, đồng đội của học sinh, sinh viên và các giáo viên, giáo sư Canada. Và trên tất cả, bạn sẽ học được tinh thần tự lực, độc lập, bươn chải của người dân địa phương, những yếu tố vô cùng quý báu cho cuộc sống sau này của bạn. Nhưng trước hết bạn cần trang bị chu đáo cho cuộc hành trình lâu dài và lý thú này.Đó là lý do hiện hữu của tập cẩm nang nhỏ này. Chúng tôi hy vọng bạn sẽ tìm thấy nơi đây một người bạn đồng hành hữu ích cho khoảng thời gian lên đường và những ngày đầu sinh sống tại Canada.
Chúc các bạn sức khoẻ, may mắn và thành công trong những tháng ngày du học.Trung tâm Tư vấn Giáo Dục Canada.
1. GIẤY TỜ TUỲ THÂN.Trước khi lên đường, bạn cần kiểm tra lại toàn bộ các giấy tờ tuỳ thân để đảm bảo không quên gì. Bạn cần có trong tay
Hộ chiếu: bạn hãy kiểm tra hộ chiếu xem còn hạn và hợp lệ hay không:
Visa du học: Được dán thẳng trong hộ chiếu. Trên visa có ghi MULTIPLE nghĩa là bạn có thể ra vào nước Canada nhiều lần trong khoàng thời gian có giá trị mà không cần phải làm thêm thủ tục gì với cơ quan di trú (CIC) của Canada. Tuy nhiên để chắc chắn bạn cũng nên tham khảo ý kiến cơ quan CIC sở tại trước khi rời Canada vì đôi khi có những quy định mới mà bạn chưa nắm bắt kịp. nếu visa ghi SINGLE, bạn chỉ có quyền vào Canada một lần mà thôi. Sau khi rời khỏi nước này, lần tới trở vào bạn phải làm lại thủ tục xin nhập cảnh như lần đầu tiên.
Thư của sứ quán Canada. Lá thư chấp thuận cho bạn vào học ở Canada được dán ngay vào trong hộ chiếu, bạn kiểm tra xem. Khi đến cửa khẩu Canada bạn sẽ phải trình cho nhân viên di trú xem lá thư này. Cần phải là bản chính.
Thư chấp thuận nhập học của trường học Canada. Cần có bản chính lá thư chấp thuận của trường mà bạn sẽ theo học để trao cho nhân viên di trú khi đến sân bay Canada.
Vé máy bay. Bạn cần kiểm tra lộ trình chuyến bay được ghi trên vé xem có đúng không. Vé của bạn thường là vé 1 chiều, nhưng nếu có dự kiến về thăm gia đình trong thời gian trước 1 năm, bạn có thể mua vé hai chiều để tiết kiệm chi phí.
Chứng minh nhân dân. Nếu không có việc gì cần dung ở VN bạn hãy đem CMND theo bạn. nó có thể sẽ hữu ích trong một số trường hợp khi bạn cần chứng minh gốc tích của mình mà không có sẵn trong tay các loại thể chứng minh khác của Canada.
Giấy khai sinh. Đem theo 1 hay 2 bản tiếng Việt có công chứng và vài bản dịch ra tiếng Anh hoặc Pháp có công chứng.
Học bạ. Bạn có thể sẽ cần đến học bạ khi xin vào học ở một số trường tiếp theo truờng đang học. Do đó, nên có một bản tiếng Việt của học bạ và vài bản sao, dịch tiếng Anh hay Pháp (luôn luôn có công chứng).
Bằng tốt nghiệp: hãy mang theo bản gốc bằng Tốt nghiệp ĐH, CĐ, THPT hay cơ sở và vài bản dịch có công chứng, tuỳ theo bạn đã học đến đâu. Bạn sẽ cần đến chúng để xin học cao hơn.
Một quyển sổ ghi chú. Hãy mang theo một quyển sổ nhỏ trong đó bạn ghi chép tất cả các địa chỉ, số điện thoại, địa chỉ email cần thiết như: trường học của bạn cùng tên những người có trách nhiệm , người quen ở Canada, nhà bạn ở, tên các cô, thầy giáo, bệnh viện, công ty bảo hiểm, công ty thẻ tính dụng, ngân hàng của bạn, v.v…tránh ghi trong sổ này: các mã khoá (password), số tài khoản, số thẻ tín dụng, v.v…nói chung là các dữ liệu bí mật của bạn.
2. TÀI LIỆU HỌC TẬP
Từ điển. Từ điển Anh (Pháp) – Việt và Việt – Anh (Pháp) có lẽ sẽ là quyển từ điển hữu ích nhất cho bạn trong thời gian đầu. bạn có thể mua chúng tại Canada nhưng nói chung sẽ đắt hơn nhiều lấn so với mua tại các cửa hàng sách Việt Nam. Sách học và tài liệu nghiên cứu (cho các du học sinh sau đại học). tất cả những gì bạn nghĩ sẽ cần trong tương lai cho việc học tập của bạn.
3. PHƯƠNG TIỆN HỌC TẬP
Máy vi tính cá nhân. Chỉ đem theo nếu là máy xách tay không quá cũ (1 – 2 năm trở lại) vì không thể mang máy để bàn quá cồng kềnh và không kinh tế. Lưu ý: Những đồ dùng sử dụng nguồn điện 110V và các ổ cắm điện có kích thước khác với VN.
4. TIỀN BẠC
Tiền mặt. Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), bạn có thể đem theo cho đến US$7.000 mà không cần khai báo. Nếu đem theo nhiều hơn bạn cần có giấy phép của NHNN.
Thẻ tín dụng (Credit card). Thẻ tín dụng ngày càng phổ biến trên thế giới như một phương tiện thanh toán tiện lợi, an toàn. Bạn có thể dùng TTD để trả tiền mua hàng hoá, đóng học phí, chi phí bảo hiểm, vé máy bay, khám chữa bệnh (trong các trường hợp không được bảo hiểm y tế trả thay), mua vé xem phim, thuê xe v.v…Khi thiếu tiến mặt đột ngột, bạn có thể dùng TTD để rút tiền tự động (ATM –Automatic Teller Machine) có khắp nơi. Hai loại phổ biến nhất là VISA và MASTER CARD hiện nay đã có mặt tại một số ngân hàng Việt Nam như ABBANK, ACB, VCB…Bạn có thể liên lạc tìm hiểu về các thể thức và điền kiện cấp thẻ. Chú ý là lãi suất TTD khá cao và nên sử dụng có kiểm soát. Nên nhớ rằng đây không phải là thẻ “chi tiêu miễn phí”
5. QUẦN ÁO
Quần áo đi dọc đường. Đem theo 1 bộ quần áo dự phòng, đồ vệ sinh…bỏ tất cả vào túi xách tay theo người, không gửi theo hành lý. Nếu bạn trung chuyển qua đêm nhất thiết phải có quần áo dự phòng . Nếu là mùa đông nên có áo ấm, khăn choàng, găng tay đem theo trong túi xách.
Quần áo cho mùa đông: Nói chung bạn không nên mua quần áo mùa đông tại VN nhiều vì có thể không đủ tiêu chuẩn cho mùa đông Canada.
Quần áo cho mùa hè, xuân, thu. Không cần đem theo quần áo gì đặc biệt nếu bạn sang Canada vào mùa hè.
6. THỰC PHẨM
Trước khi lên đường bạn có thể nhận được vô số quà cáp, trong đó có nhiều loại thực phẩm như trái cây, đồ khô, bánh kẹo, thậm chí cả nước mắm, các loại mắm, v.v…cho bạn và cho thân quyến, bạn bè của bạn bên Canada. Theo kinh nghiệm cua chúng tôi việc đem thực phẩm từ Vn sang Canada hiện nay là không cần thiết và có thể gây rắc rối cho bạn.
Quy định của Canada về thực phẩm. Chính phủ Canada nghiêm cấm du nhập vào trong nước các loại thực phẩm tươi sống theo đường xách tay qua ngõ hàng không (trái cây tươi, thịt cá)… và chỉ cho phép một số loại giới hạn thự phẩm khô (bánh kẹo, đồ hộp, thực phẩm chế biến…) Bạn cũng không thể đem các loại cây cối, hoa cỏ dính đất (hoa cành được phép).
7. CÁC VẬT DỤNG CÁ NHÂN
Máy ảnh, máy quay video, máy nghe đĩa, băng…được nhấp miễm thuế nếu là đồ dung cá nhân. Chú ý là điện thế tại bắc Mỹ là 110V nên máy móc của bạn có thể không chạy.
Hình ảnh, băng video, software. Bạn có quyền đem tự do những thứ này vào Canada nhưng bạn nên tránh đem theo các CD, VCD, DVD, phần mềm không có bản quyền gốc.
8. KHỞI HÀNH
Hành lý đem theo người. Số lượng và trọng lượng, kích thước. theo quy định chung, hành khách di chuyển từ VN sang Canada (kể cả nội địa Canada) được đem theo hai kiện hành lý mỗi người, mỗi kiện không quá 30kg, và một túi xách. Kiện hành lý không được lớn hơn khuôn khổ quy định. Xin liên lạc với hang hàng không của bạn để có thêm chi tiết.
Hãy ghi đầy đủ tên và địa chỉ của bạn ở Canada lên hành lý của bạn. Cũng nên ghi những thông tin này bỏ vào bên trong hành lý của bạn.
Quy chế an ninh. Đem hành lý hộ người khác. Các quy định về an ninh không cho phép chúng ta đem hành lý giúp người khác trừ khi rất rõ nội dung hàng hoá mình đem giúp. Tuyệt đối tránh đem hàng hoá giúp người không quen biết tại sân bay, trên máy bay hay lúc xuống sân bay.
9. MUA VÉ MÁY BAY
Chọn hãng nào, đường bay nào?Hiện nay đã có rất nhiều đường bay nối liền VN và Canada nhưng chưa có đường bay trực tiếp. Thông thường bạn phải nối chuyến (transfer, transit) tại ít nhất 1 địa điểm giữa VN và Canada. Tuỳ theo địa phương bạn đến, bạn có thể chọn một trong hai hướng bay chính: Hướng Thái Bình Dương (hướng Đông) và hướng Đại Tây Dương (hướng tây). Nếu thành phố bạn đến nằm trong tỉnh Québec hay các tỉnh “duyên hải” như Newfoundland, Nova Scotia, New Brunseick, PEI..bạn nên chọn hướng bay Tây (Đại Tây Dương). Nếu thành phố bạn đến nằm trong vùng phía Tây hay trung tâm Canada như Vancouver, Edmonton, Calgary, Winipeg, hay Toronto, bạn nên chọn hướng bay Đông (Thái Bình Dương) gần hơn. Cần chú ý rằng về địa lý hai thành phố lớn Montreal và Toronto nắm chính xác đối diện với VN bên kia địa cầu (chênh nhau 12 giờ) nhưng về mặt di chuyển thì hướng Thái Bình Dương tiên hơn Toronto vì có nhiều hang máy bay thẳng đến thành phố này. Trong khi đó, hướng phía Đại Tây Dương tiện hơn cho khách đi Montreal.
10. CÁC THỦ TỤC TẠI SÂN BAY
Đăng ký lên máy bay. Tại sân bay Tân Sơn nhất hay Nội Bài, bạn sẽ vào phòng quốc tế. Khi vào cửa, bạn sẽ phải xuất trình vé máy bay hay hộ chiếu cho nhân viên an ninh.
Gửi hành lý. Khi đăng ký tại quầy thủ tục, bạn sẽ gửi hành lý của mình cùng lúc. Bạn chú ý chỉ rõ cho nhân viên hàng không là hành lý cần được gửi đến nơi cuối cùng tại Canada, nếu không có thề hành lý sẽ thất lạc tại một sân bay trung chuyển nào đó.
Chọn chỗ ngồi. Các chuyến bay “xuyên lục địa” có khả năng bay trên 12 giờ liên tục hiện nay trở thành thông dụng. Để bảo đảm cho chuyến bay dài hơi này không làm cho bạn mệt mỏi hay mất sức, bạn nên chú ý chọn chỗ ngồi phù hợp (gần hay xa cửa sổ).
Phí sân bay. SAu khi đăng ký ở quầy vé, bạn mua lệ pí sân bay trước khi vào làm thủ tục tại quầy hải quan.
Mẫu hải quan. Sau nhiều năm cải tiến, mẫu hải quan đã thống nhất với mẫu xuất nhập cảnh trở thành một mẫu duy nhất. Trên mẫu này, bạn cần khai báo chủ yếu là các loại tiền đem theo (nếu có trên 7000$) và một số loại hàng hoá thuộc diên cần khai báo như văn hoá phẩm v.v…
Cách khai báo. Sau khi điền xong mẫu XNC/ hải quan. Bạn trình ra cho nhân viên hải quan ở quầy hải quan cùng với hộ chiếu. Nhân viên sẽ đóng dấu và đưa lại cho bạn cả hai liên của mãu.
Mẫu xuất nhập cảnh. Cùng nằm trong mẫu hải quan là mẫu xuất nhập cảnh. Trong phần khai này, bạn cho biết họ tên, địa chỉ, mục đích ra nước ngoài, số hiệu chuyến bay v.v…
Xuất trình giấy tờ. Khi lên đến quầy công an ra cửa khẩu, bạn trình ra mẫu XNC / hải quan. Nhân viên công an sẽ thu lại một liên (màu vàng). Bạn cần giữ kỹ liên này để trình báo lại cho công an cửa khẩu trong lần về VN sau đó.
Cửa hàng miễn thuế. Sau khi qua khỏi công an cửa khẩu, bạn vào phòng chờ. Tại đây bạn có thể mua các loại hàng hoá “miễn thuế”. Nhưng hãy cẩn thận! giá cả các mặt hàng có thể không rẻ chút nào, có khi còn đắt hơn mua bên ngoài.
11. TRÊN ĐƯỜNG ĐI
Ăn uống. Trên các chuyến bay kéo dài như trong các chuyến xuyên lục địa (10 – 14 giờ) các hang máy bay sẽ phục vụ 2- 3 bữa trong đó có một bữa ăn đầy đủ. Giữa hai bữa ăn, nếu có nhu vầu, bạn có thể yêu cầu tiếp viên cho ăn thêm. Nhiều hành khách có thói quen đem theo một ít đồ ăn sở thích của mình và dung vào lúc thích hợp, trong khi nhiều người khác chỉ thích ngủ. bạn chú ý uống thật nhiều nước lọc, nước trái cây và dùng có giới hạn bia, rượu.
Giải trí. Trên các chuyến bay dài, có các chương trình giải trí cho hành khách như chiếu phim, âm nhac. Một số hãng chiếu phim trên màn hình lớn cho mọi hành khách xem chung, một số hãng khác có máy xem hình cỡ nhỏ gắn trước mặt hành khách, cho phép khách chọn phim tuỳ ý. Ông nghe được phát trên máy bay và thu lại khi máy bay hạ cánh.
Sức Khoẻ. Để tránh “hội chứng đi máy bay hạng tiết kiệm” (Economy Class Syndrome) theo đó nhiều hành khách đã bị đột tử hay bị đưa vào viện sau những chuyến bay dài và quá chật chội trong khoang “hạng tiết kiệm” (còn được gọi là “hạng du lịch”), các hãng chuyên chở đã có nhiều biện pháp khuyến khích hành khách vận động trong lúc ở trên máy bay. Bạn có thể tham khảo các động tác thể dục đơn giản trình bày trong các tài liệu nhỏ gắn trong túi tạp chí trước chỗ ngồi của bạn. Nói chung bạn nên đi lại nhiều trên máy bay, vận động tay, chân, cổ…
Cách chuyển máy bay.Từ VN qua Canada, bạn sẽ phải chuyển máy bay ít nhất 1 lần tại một sân bay “trung chuyển”. Khi đăng ký thủ tục tại sân bay VN, bạn nên yêu cầu nhân viên hàng không giao cho “thẻ lên tàu” (boarding pass) của các chặng kế tiếp. Như thế bạn sẽ tránh được việc phải đi đăng ký tại mỗi nơi trung chuyển.
Hành lý trung chuyển. Hành lý của bạn sẽ được chuyển trực tiếp từ VN sang Canada, do đó bạn không cần quan tâm.
12. ĐẾN CỬA KHẨU CANADA
Các cửa khẩu chính của Canada. Máy bay đến Canada sẽ đáp xuống một trong những sân bay quốc tế của quốc gia này, thường là Vancouver, Toronto hay Montreal – 3 thành phố chính của Canada. Từ đây bạn sẽ tiếp tục đi đến các địa điểm khác trong lãnh thổ Canada. Theo quy định, khi đến cửa khẩu đầu tiên của Canada, bạn sẽ phải lấy tất cả hành lý của mình ra để làm thủ tục nhập cảnh và hải quan, sau đó chuyển tiếp đi các nơi khác trong nội địa (nếu có).
Tờ khai hải quan. Gần đến Canada, tiếp viên sẽ phát cho bạn một tờ khai hải quan (kiêm mẫu di trú) gồm một tờ duy nhất. Bạn có thể điền vào tờ khai bằng một trong hai thứ tiếng chính thức của Canada là Anh hay Pháp. ở phần địa chỉ Canada, bạn ghi địa chỉ của trường học (nếu ở nội trú), của người giám hộ (nếu bạn nhỏ hơn 18 tuổi) của người thân (nơi bạn sẽ ở) hay của nhà homestay nơi bạn đăng ký.
Khai báo tại cửa khẩu. Bạn cầm tờ khai hải quan đến trước quầy làm chủ tục nhập cảnh vào Canada. Nhân viên hải quan đón tiếp bạn sẽ hỏi bạn đến Canada làm gì. Sau khi bạn trả lời là đi du học, họ sẽ đóng dấu vào tờ khai hải quan và dẫn bạn đến một nhân viên đi trú.
Nhận giấy phép du học (GPDH). Người này sẽ đưa bạn vào phòng làm việc của cơ quan đi trú và làm thủ tục cấp “giấy phép du học” (study permit) cho bạn. Bạn cần trao cho nhân viên di trú (1) Hộ chiếu của bạn (2) giấy nhập học của trường (bản chính) và (3) lá thư của LSQ Canada gửi cho bạn khi cấp visa. Đôi khi bạn có thể phải xuất trình biên nhận đã đóng học phí đầy đủ, cung cấp địa chỉ cư trú tại Canada …Mọi việc hoàn tất, bạn sẽ có trong tay GPDH trong đó có ghi rõ thời hạn bạn được ở lại Canada để học và nơi học.
Hành lý. Rời khỏi phòng đi trú, bạn đi lấy hành lý ở khu vực băng chuyền (carrousel, conveyor) và đẩy ra ngoài cửa. Khi ra đến ngoài, bạn giao lại tờ khai hải quan cho nhân viên hải quan đứng trực ở đây . Nếu không có gì cần khám hành lý. Tại đây, nhân viên hải quan sẽ yêu cầu bạn mở vali túi xách … cho họ kiểm tra. Xong xuôi bạn sẽ được chỉ lối ra ngoài.
Chuyển tiếp đi nội địa. Nếu bạn cần chuyển máy bay đi tiếp, bạn cần tìm quầy đăng ký có chữ “transit” bình thường ở gần lối ra. Khu vực bạn đến thường là “arrival” và nằm khác với khu vực đi “departure” cho nên các bạn phải đẩu hành lý của mình sang khu vực đi mới đăng ký tiếp được.
13. ĐƯA ĐÓN TẠI SÂN BAY
Người quen đưa đón, Trong trường hợp này nên thông báo chi tiết chuyến bay cho người thân và cũng ghi rõ trong sổ tay của mình địa chỉ, số điện thoại của họ đề phòng trục trặc tại sân bay đến.
Trường đưa đón. Nếu bạn đã đăng ký với trường dịch vụ này, bạn sẽ được trường học cho xe ra đón tại nơi đến. Bạn cho trường biết thông tin chuyến bay. Khi ra cửa, bạn chú ý quan sát những tấm bảng do các nhân viên đưa đón giơ lên xem tấm bảng nào có ghi tên mình thì liên hệ với người cầm bảng đó.
Gia đình Canada đưa đón. Đây là dịch vụ tương tự như trên, nhưng người đưa đón là chủ nhà mà bạn sẽ đến ở cùng (homestay)
Nếu không có ai đưa đón. Bạn chỉ cần gọi taxi và đưa họ địa chỉ mà bạn muốn đến. Nếu bạn không ngại cồng kềnh, mệt nhọc thì có thể đi xe buýt từ sân bay về trung tâm thành phố rồi từ đó thuê xe taxi về nhà riêng, có thể rẻ hơn.
14. VỀ NƠI Ở
Nội trú – Ký túc xá (Residence/Dormitory). Nhiều trường học Canada có ký túc xá nằm trong khuôn viên hoặc gần trường. Các ký túc xá cũng thường có trang bị nhà bếp, phòng tắm và giặt ủi để sử dụng chung. Hấu hết các ký túc xá đều trang bị đầy đủ. Tuy nhiên, cũng có một vài nơi, HS cũng phải tự trang bị những vật dụng trong nhà như khăn trải giường, chén bát, hoặc dụng cụ nấu nướng. Liên lạc với văn phòng phụ trách ký túc xá nơi trường bạn học để biết thêm thông tin chi tiết. Tiền thuê phòng khác nhau tuỳ theo trường. Thông thường, chi phí chỗ trong ký túc xá vào khoảng CAD$7000- 8000/ năm học.
Homestay. Nhiều gia đình Canada đón nhận học sinh quốc tế ở trọ. Đây là cách hiệu quả để học sinh học tiếng Anh và cách sinh hoạt hàng ngày ở Canada. Homestay bao gồm các bữa ăn và phòng riêng cho học sinh ngay trong gia đình chủ nhà và học sinh được khuyến khích tham gia các hoạt động trong gia đình chủ nhà. Nhà trường có thể sắp xếp những gia đình phù hợp với sở thích của học sinh khi được yêu cầu. Chi phí chỗ ở homestay từ 700 – 800$CAD/tháng tuỳ theo địa điểm,
Thuê nhà bên ngoài (Apartment). Thuê nhà bên ngoài khuôn viên trường học. Thường thì có dán các danh sách nhà cho thuê tại các văn phòng tìm chỗ ở tại trường bạn đang học. Các trường không kiểm tra nhà cho thuê, HS phải tự kiểm tra, chọn lựa và thương lượng với chủ nhà để chọn chỗ ở thích hợp cho mình. Tiền thuê nhà khá đắt, nhất là các thành phố lớn từ $CAD 500-1400 mỗi tháng, tuỳ theo địa điểm. Bạn có thể thuê chung với bạn bè để chia sẻ phần chi phí. Bạn cũng có thể thuê những văn hộ chung cư, loại chỗ này thường chỉ có bếp, nhà tắm, 1-2 phòng ngủ và không bao gồm bàn ghế hoặc các bữa ăn. Nên nhớ hợp đồng thuê nhà cần phải được xem xét cẩn thận từng điều khoản trước khi ký tên.
15. ĐỒNG HỒ SINH HỌC
Những ngày đầu tiên ở Canada là những ngày bạn cần tạo cho đầu óc, cơ thể mình thích ứng với giờ giấc của xứ sở mới. Canada “đi chậm” từ 9 giờ (vùng cực đông) đến 12 giờ (vùng cực tây) do đó bạn cần có thời gian mới thích ứng hoàn toàn được. Cách tốt nhất trong khoảng 7 -10 ngày đầu là bạn cố gắng đừng ngủ sớm quá ngay cả khi ríu mắt trong lúc đồng hồ chỉ khoảng 5 -6 giờ chiều. Nếu bạn đi ngủ giờ đó, bạn sẽ thức dậy khoảng 2 – 3 giờ sang và bạn sẽ mệt mỏi suốt ngày hôm sau. Cố gắng đi ngủ ngày đẩu khoảng 8 – 9 giờ tối, sau đó chậm dần lại cho tới khi thích ứng hoàn toàn.
16.THÍCH ỨNG VỚI THỜI TIẾT
Mùa đông đương nhiên là mối bận tâm lớn nhất của bạn, nhất là khi bạn sang Canada đúng trong mùa này. Mùa đông Canada thường bắt đầu khoảng cuối tháng 11 và chấm dứt khoảng tháng 4. Tuy nhiên, nhiệt độ thay đổi đáng kể theo vùng bạn sinh sống: ở vùng Vancouver, mùa đông ẩm ướt, mây mù, ít khi có nắng mặt trời kéo dài, nhiệt độ trung bình 0 – 10 độ C, vùng Trung Tây (Manitoba, Alberta, Saskatchewan) trong lúc đó lại lạnh (có khi 30 độ), khô và có nắng nhiều, tương tự vùng Ontario và Québec.Nhiệt độ thực ra không phải là thước đo chính xác duy nhất của “độ lạnh”. ở Canada, người ta thường tính thêm “yếu tố gió” (windchill factor): một ngày có gió mạnh (60 – 80 km/giờ) cộng thêm nhiệt độ -20 độ có thể làm “độ lạnh” thực tế xuống đến -30 độ hay -35 độ. Chính vì thế, bạn cần che chắn thân thể mình chống lại gió + lạnh chứ không chỉ chống “lạnh” chung chung. Cần đội mũ che kín đầu , tai vì hơi nóng trong người bạn thoát ra ngoài 80% là theo hai ngõ này. Cần đeo găng (gloves), mang ủng cao (boot), quấn khăng choàng cổ (scarf) để tránh sưng phổi. Không nên vì lý do “thẩm mỹ” hay “thời trang” mà ăn mặc phong phanh, đi giầy cao gót, giầy thể thao, để đầu trần…trong mùa đông. Bạn sẽ thấy tác hại của việc này sau khoảng 5 -10 năm ở Canada mà biểu hiện phổ biến nhất là bệnh phong thấp và sưng phổi..
17. ĐI LẠI
Các loại hình di chuyển liên tỉnh. Canada là đất nước rộng, nên ngành giao thông vận tải cũng rất phát triển. bạn có thể di chuyển từ tỉnh này sang tỉnh khác bằng các phương tiện vận tải phổ biến như máy bay, xe lửa, xe buýt…không kể đấn xe hơi riêng. Tất cả các phương tiện này đều rất tiện nghi nhưng giá vé cao.
Vận tải công cộng nội thành. Trong các thành phố lớn và trung bình của Canada, bạn chỉ nên đi chuyển bằng xe buýt hay xe điện ngầm (metro, subway), Đây là phương tiện di chuyển phổ biến, an toàn nhất và có thể nói là tiết kiệm nhất (sau xe đạp). vé một lượt khoảng CAD$2.50 và giá vé tháng khoảng CAD$650 (không giới hạn số lượt đi về). nếu bạn trả tiền cho một lượt đi thì có thể dung cà metro lẫn xe buýt trên cùng một tuyến đường. Sống cuộc đời sinh viên, học sinh ở Canada là đồng nghĩa với di chuyển bằng xe buýt và metro.
Có nên đi xe gắn máy không? Tất nhiên ở Canada cũng có xe gắn máy (XGM) nhưng ở nước này XGM chủ yếu là phương tiện giải trí, thể thao. XGM thường có phân khối lớn (250cc trở lên), giá rất đắt (nhiều loại như Harley Davidson đắt hơn cả xe hơi) và tương đối là loại vận tải nguy hiểm ngay cả trên những xa lộ thẳng tắp của Canada.
18. TRANG PHỤC
Canadakhông phải là xứ sở của các loại quần áo thời trang nổi tiếng nhưng đây là nơi có các kiểu quần áo “thực dụng” nhất. Chính vì thế, bạn không phải lo tốn tiền quá nhiều cho “thời trang” của mình: Là sinh viên, học sinh, ăn mặc đơn giản, gọn gang, hợp với điều kiện khí hậu thời tiết là đủ.
Mùa đông. Đây là mùa “thử thách” cho các loại quần áo. Bạn chỉ nên mua quần áo ấm ở Canada cho hợp “thuỷ thổ”, giá cả cũng phải chăng, nhiều lựa chọn. Căn bản nhất là: áo choàng (coat), khăn chàong cổ, găng tay, giày ủng, mũ (nón). Khoảng 20 năm gần đây, mẫu mã có nhiều, đẹp, gọn nhẹ, trẻ trung, do đó bạn không lo phải mặc trên người những chiếc áo choàng nặng nề bằng len hay da hươu như xưa mà có thể mua các loại áo bằng chất liệu tổng hợp, ấm áp và gọn nhẹ. Khi vào lớp học, bạn bỏ quần áo khoác và các thứ lỉnh kỉnh khác của mình vào một ngăn tủ gọi là “locker” có trong tất cả các trường học ở Canada. Không có ai ngồi học với áo choàng hay giày ủng trên mình vì các phòng đều có sưởi ấm.
Mùa hè, xuân, thu. Vào tháng 4, toàn quốc Canada đã có hơi hướm mùa xuân. Bạn có thể quên đi chiếc áo khoác mùa đông và thay vào đó một chiếc áo khoác mỏng hơn, nhẹ hơn. Vì Canada xứ hàn đới, nên ngay cả trong mùa hè bạn cũng nên đem theo áo khoác mỏng khi đi ra ngoài vì nhiệt độ có thể xuống thấp vào buổi tối và có nhiều gió.
19. ĂN UỐNG
Thức ăn Canada. Thức ăn Canada phản ánh nền văn hoá đa dạng của đất nước này. Món ăn “thực sự Canada” thì không nhiều, nhưng cá hồi (salmon/saumon), nước ngọt chiết xuất từ lá cây thích (maple/érable) và trái blueberries (bleuets) là những thức ăn trong nhiều loại thực phẩm được xem là tiêu biểu của Canada. Bữa ăn truyền thống của người Canada bao gồm thịt, khoai tây và rau. Thông thường người Canada không dùng nhiều gia vị mặc dù thị hiếu dùng món ăn của các nước khác đã có gia tăng trong những năm gần đây. Một trong những điều thú vị trong ăn uống ở Canada là chúng ta có thể chọn thưởng thức những món ăn ngon nhất trong kho tàng ăn uống mà các sắc dân nhập cư mới mang đến. Bạn sẽ thấy những loại thức ăn nhanh được bày bán từ những cửa hàng “hamburger” hoặc các món ăn Việt Nam, Hàn Quốc, Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, ..bạn cũng dễ dàng tìm thấy những nhà hàng hợp với khẩn vị của bạn.Riêng đồ ăn Việt Nam phần lớn được bày bán trong “phố Tàu” (ChinaTown) có trong hầu hết các thành phố Canada. Tại đây bạn có thể tìm thấy mọi thứ, từ gạo, nước mắm, chả giò gia vị, rau thơm, các loại cá… nhập khẩu từ trong nước, kể cả các loại thức ăn nấu sẵn như canh chua, cá lóc, cá kho tộ.
Ăn tại trường. Sinh hoạt của bạn chủ yếu là trong trường học, ít nhất là từ 8 – 9 giờ sáng đến 3 – 5 giờ chiều, tuỳ theo chương trình học của bạn. Việc ăn uống của bạn do đó có liên quan mật thiết đến “căn tin” của trường. nếu trường của bạn là trung học (tư và công), Cao đẳng hay Đại Học, bạn có thể ăn sáng, trưa và tối tại căn tin, bạn có thể chuẩn bị một hộp cơm (gọi là lunch box) đem theo từ nhà và dùng tại trường, đỡ tốn và hợp khẩu vị. Ăn ngoài phố, không phải tất cả các trường đều có căn tin, do đó bạn có thể ăn ngoài phố.
Bia, rượu. Nếu bạn đến từ một đất nước cấm rượu, bạn có thể thấy rằng luật hạn chế rượu ở Canada rất nghiêm khắc. Nói chung, luật pháp hạn chế việc mua và uống rượu. Bạn phải đủ 18 hoặc 19 tuổi, tuỳ vào luật pháp của tình quy định, mới được phép dung bia rượu chỉ được phép ở những nôi quy định (như nhà riêng, quán rượu, trong quán cơm có giấy phép..) Uống rượu ở nơi công cộng như công viên, đường phố, nơi mua sắm, hoặc trong xe hơi cho dù xe đang đậu đều bị cấm. Một số tỉnh cấm bán rượu ngày chủ nhật, sau 23h và trong ngày bầu cử.
Cấm có rượu khi lái xe.Ở Canada, lái xe trong khi có rượu là phạm luật, bởi vì điều này gây nguy hiểm cho bản thân bạn và cho người khác. Cảnh sát có thể kiểm tra hơi thể để phát hiện rượu. Nếu say rượu và gây tại nạn, sẽ bị truy cứu hình sự và sẽ bồi thường cho người bị nạn những khoản tiền khổng lồ có thể lên đến hàng trăm ngàn đola.
20. CHI TIÊU – MUA SẮM
Ngân hàng. Ngân hàng và máy rút tiền tự động ATM. Dịch vụ ngân hàng và máy rút tiền tự động là cách phổ biến trong các giao dịch thanh toán bằng tiền tại Canada. Thay vì mang theo tiền mặt, học sinh nên mở tài khoản tại ngân hàng và dung thẻ rút tiền tự động để thuận tiện cho an toàn hơn. Giờ làm việc của các ngân hàng Canada thường từ 9 giờ sáng cho đến 3 giờ chiều. Có nhiều dịch vụ cho khách hàng như: đổi tiền, cho thuê két sắt để cất giữ hộ chiếu và các đồ đạc quý giá.
Credit Card (thẻ tín dụng – TTD) Học sinh có thể dung thẻ tín dụng khi học tại Canada, tuy nhiên bạn không nên mua sắm nhiều bằng TTD(on credit/mua chịu). Mua sắm bằng TTD có xu hướng tiêu tiền nhiều hôn là dung tiền mặt. nếu tài khoản không được thanh toán đầy đủ mỗi tháng thì lãi suất rất cao ( 18 – 20%/năm)Client card (account card) Khi mở tài khoản tại ngân hàng , bạn sẽ được cấp một thẻ khách hàng hay còn gọi là thẻ thanh toán (client card). Bạn dùng thẻ này để rút tiền mặt từ các máy ATM, thanh toán tiền mua hàng tại các siêu thị, tạp hoá, tiệm sách v.v…
Personal check. Séc cá nhân dung phổ biến ở Canada. Đây là hình thức thanh toán đơn giản và tiện dụng nhất cho các giao dịch với các công ty lớn như trả tiền thuê nhà, điện nước, điện thoại, mua bảo hiểm y tế…
Money Order./ bank draft. Một số giao dịch hay một số nơi không nhận séc cá nhân, và bạn sẽ cần mua một dạng séc có có bảo chứng gọi là “money order” hay “bank draft” (ngân phiếu) để thanh toán. Bất tiện của hình thức này mà nếu mất, bạn sẽ tốn nhiều thời giờ để được hoàn tiền.
Shopping card. (thẻ mua hàng).Để cạnh tranh với TTD, nhiều cửa hàng lớn như The Bay, Canadian Tire… phát hành thẻ mua hàng của mình, phát miễn phí cho khách hàng có đăng ký. Thẻ này chỉ có giá trị để mua hàng và trả chậm ở cửa hàng phát hành ra nó. Với thẻ này, bạn có thể ung dung đi mua sắm thoải mái mà không phải trả ột đồng tiền mặt nào cả. Nhưng hãy cẩn thận nếu bạn không trả hết số tiền nợ thì sẽ phải chịu một lãi suất rất cao, có thể lên đến 30% năm…
21. SỬ DỤNG ĐIỆN THOẠI
Điện thoại nhà riêng. Hầu hết gia đình Canada đề có điện thoại. Giá thuê bao hàng tháng thay đổi tuỳ theo hãng Đt (ở Canada kinh doanh dịch vụ điện thoại không có “độc quyền” như ở nước ta, trung bình khoảng CAD$30-40/tháng.
Điện thoại công cộng: Canada là quốc gia rẻ hàng đầu thế giới về cước điện thoại công cộng. Từ vài chục năm nay, cước cho một cuộc gọi nội hạt (local) bất kể thời lượng là 25cents. Bạn có thể gọi ĐT công cộng từ hàng trăm ngàn cabin điện thoại có trên toàn lãnh thổ. Tuy nhiên, nếu gọi quốc tế (IDD) hay viễn liên (long distance) từ các máy ĐTCC bạn cần có các thẻ ĐT chứ không dùng hàng chục đồng tiền 25 cents được.
Thẻ ĐT rẻ tiền. Với sự phát triển của công nghệ VOIP (Voice Over the Internet protocol) bạn có thể gọi IDD hay viễn liên với các ĐT rẻ tiền hiện nay có trong tất cả các cửa hàng ĐT hay tạp hoá. Cước gọi về VN từ Canada thông qua loại ĐT này khoảng CAD$ 0.60 – 1.00/phút và có thể rẻ hơn. Thẻ này tiện dụng vì đơn giản, có thể dung tại bất cứ cabin ĐT công cộng nào.
ĐT Internet. Nếu muốn rẻ hơn nữa, bạn có thể dung ĐT Internet, gọi đi Mỹ từ Canada thỉ tốn 5-6cents/phút (tuỳ hãng cung cấp). Từ VN gọi Canada chỉ tốn 4 – 10 cetns US /phút. Tuy nhiên nếu gọi từ Canada về VN bạn sẽ phải trả 60 cents US/phút, không rẻ hơn so với hẻ ĐT rẻ tiền. bạn cần có máy vi tính, handset (ống nghe có micro). Phần mềm do hãng ĐT Internet mà bạn đăng ký cung cấp. Thanh toán trước bằng thẻ tín dụng. Có nhiều hãng lớn như DialPad, Net2Phone, v.v…cung ứng dịch vụ này.
Có thể dùng Credit card gọi ĐT không?. Khi không có sẵn tiền mặt hay thẻ ĐT, bạn có thể dung TTD để gọi hầu hết các cabin ĐT. Cước phí thường cao vì tính theo giá bình thường.
22. SỬ DỤNG INTERNET
Các loại hình dịch vụ Internet. Là sinh viên, học sinh du học, bạn không thể thiếu internet trong sinh hoạt của mình. Với internet bạn có thể liên lạc qua email, tìm kiếm tài liệu học tập, tán gẫn khi rãnh rỗi với bạn bè gần xa, gọi ĐT, v.v…tất nhiên việc đầu tiên là bạn phải có máy vi tính, từ đó bạn kết nối với internet. Tại Canada, một trong những xứ sở “nối mạng” lớn nhất thế giới, bạn có nhiều lựa chọn về phương thức kết nối với internet.
Dial up. Cách “cổ điển” nhất là nối qua đường ĐT bằng cách”quay số” (dial-up) như bạn vẫn làm lúc ở VN. Phương thức này có nhược điểm lớn nhất là vận tốc truyền tải quá chậm. Ưu điểm của nó là tính phổ cập, tức là bạn có thể nối với internet ở bất kỳ đâu có một đường dây điện thoại.
Cable. Nhiều công ty Canada đã cung cấp dịch vụ “cáp” cho phép kết nối 24/24 với internet mà không ảnh hưởng đến đường dây ĐT vì dùng một sợi dây cable riêng. Bạn sẽ không cần quay số nữa và vận tốc truyền tải của bạn sẽ lớn hơn hàng chục lần. Nhược điểm là bạn chỉ dùng được internet khi ở nhà bạn hay ở một nơi có cable sẵn.
ADSL. Với phương thức này, bạn sẽ dùng đường dây ĐT có sẵn của mình vừa cho việc kết nối với internet, vừa để đàm thoại khi cần, vì hai công việc này làm trên hai tần số khác nhau. Vận tốc truyền tải nhanh gấp trăm lần so với phương thức Dial Up. Lợi ích là có thể dùng nhiều việc trên cùng một đường dây, kh ông cần gắn cable riêng.
Đăng ký internet. Rất nhiều công ty lớn của Canada cung cấp dich vụ internet cho bạn như Telus, Allstream, Rogers, v.v…bạn có thể đăng ký trên mạng, tại quầy dịch vụ hay gọi ĐT cho các nơi này.
23.LÀM VIỆC TẠI CANADA
Giấy phép làm việc. Học sinh quốc tế theo học tại các chương trình sau trung học (cao đẳng, đại học) được phép làm việc 20 giờ/tuầntrong khuôn viên trường và được làm toàn thời gian trong mùa hè mà không cần xin giấy phép.Ngoài ra bạn phải có giấy phép làm việc trong các trường hợp sau:Bạn đã hoàn tất chương trình Cao đẳng hoặc Đại học và bạn muốn làm việc trong vòng 3 năm với công việc liên quan ngành bạn học. Bạn được cơ quan phát triển Quốc tế Canada (CIDA) bảo trợ và làm việc một phần trong cơ quan này. Bạn được thuê làm việc theo chương trình thực tập (co-op).Có thể cũng có nhiều chương trình khác cần giấy phép làm việc. Liên lạc với nhân viên tư vấn học sinh quốc tế của bạn hay trung tâm di trú Canada để biết thêm thông tin.Tháng 4/2008, Bộ trưởng Bộ Di Trú đã công bố những chính sách mới trong việc đãi ngộ và thu hút du học sinh ở lại Canada, thể hiện sự tin cậy vào thành công của các chương trình giáo dục quốc tế tại Canada. Trong đó cho phép sinh viên quốc tế được làm việc tại trong vòng 3 năm sau khi tốt nghiệp. Chính sách này được áp dụng trên toàn Canada.Trong hầu hết các trường hợp, giấy phép làm việc là nơi làm việc cụ thể. Có nghĩa là HS phải tìm được việc làm trước, sau đó xin giấy phép làm việc.
24. CẤP CỨU – SỐ 911Khác với VN, cấp cứu ở Canada là động tác “một cửa”. Bạn chỉ cần quay ĐT cho số “911” là sẽ có nhân viên công kục, xe cứu hoả, xe cứu thương…chạy đến cho các tình huống khẩn cấp. Tổng đài trực 911 được tự động hoá, do đó nếu bạn gọi từ 1 ĐT cố định, nhân viên tổng đài sẽ tìm ra được chỗ bạn gọi cho dù bạn không có cơ hội nói hết câu …Ở Canada có luật định phạt tiền (và có thể tù) đối với những người chỉ gọi đến 911 để đùa giỡn hay “báo động giả”
25. BẢO HIỂM Y TẾMua bảo hiểm bắt buộc cho bạn. Các quy định về mua bảo hiểm cho học sinh quốc tế tại Canada tuỳ theo mỗi tỉnh. Tại một vài tỉnh HS quốc tế được mua BH theo kế hoạch chăm sóc y tế của tỉnh trong khi ở những tỉnh khác học sinh quốc tế phải mua BH từ công ty tư nhân. Chi phí y tế và bệnh viện rất cao, vì vậy bạn phải mua bảo hiểm ngay từ khic òn ở VN. Một số trường học cũng cung cấp bảo hiểm y tế bao gồm trong chi phí ghi danh nhập học.Bạn nên đọc kỹ các chính sách bảo hiểm để đảm bảo rằng bạn biết rõ bạn mua BH loại gì và nó có thể giúp gì hoặc không thể giúp gì cho bạn. bảo hiểm y tế cơ bản phải bao gồm chi phí BV, phẫu thuật, dịch vụ và nhân viên y tế phòng cấp cứu, Y sỹ khám chữa bệnh, chuyên viên gây mê, phòng phẫu thuật, phòng hồi sức và nhân viên điều dưỡng. phòng BV và nhân viên điều dưỡng. Các dịch vụ khác như phòng thí nghiệm, x quang, tiếp máu và cho đơn thuốc…Một số dịch vụ y tế không có bảo hiểm như chữa răng, mua kính đeo, kính thuốc, khám sức khoẻ định kỳ.. bạn phải tự chi trả. Bạn sẽ được cấp thẻ bảo hiểm y tế và luôn nhớ mang theo với bạn. Việc sử dụng thẻ bảo hiểm của người khác là bất hợp pháp. Nếu bạn mất thẻ bảo hiểm. hãy báo ngay với văn phòng bảo hiểm y tế địa phương.
26. RỜI KHỎI VÀ QUAY LẠI CANADA
Các thủ tục di trú Canada. Sau một thời gian sống và học tập tại Canada, có thể du học sinh sẽ có nhu cầu đi du lịch các nước khác hoặc về VN tham gia đình. Tại các nước có yêu cầu visa để được nhập cảnh, học sinh phải xin visa trước khi đi. Về VN thì không cần có giấy tờ gì ngoài hộ chiếu VN. Hãy kiểm tra cẩn thận các giấy tờ trước khi lên đường để có thể quay lại Canada tiếp tục việc học tập.Như đã biết, visa nhập cảnh được bộ phận di trú cấp có giá trị nhập cảnh vài tháng đến vài năm tuỳ chương trình học tập. Có 2 loại Visa, được nhập cảnh 1 lần và nhập cảnh nhiều lần không giới hạn. Visa chỉ được cấp tại các Đại sứ quán hoặc Lãnh sự quán Canada (ngoài lãnh thổ Canada). Có thể xin cấp lại visa nếu gần hoặc hết hạn sử dụng bằng cách nộp hộ chiếu và giấy phép du học còn hạn và các giấy tờ cần thiết của việc học tới Lãnh Sự Quán Canada tại Mỹ (thành phố Buffalo). Học sinh cũng có thể về VN và xin cấp tương tự tại Lãnh Sự Quán Canada tại Tp HCM nếu giấy phép du học còn hạn tối thiểu 6 tháng. Trong trường hợp giấy phép du học còn giá trị ít hơn 6 tháng hoặc đã hết hạn, bạn phải tiến hành nộp đơn xin lại giấy phép du học mới. Giấy phép du học (study permit) sẽ được cấp tương ứng với thời gian học tập tại Canada và thời hạn còn trá trị của hộ chiếu. nếu tiếp tục học tiếp tại Canada mà giấy phép du học hết hạn, bạn phải xin lại GPDH mới. Bạn xin gia hạn GPDH ngay tại Canada bằng cách gửi hồ sơ gia hạn đến văn phòng di trú (tại Vegreville, Alberta) tối thiểu 30 ngày trước khi hết hạn. Nếu không sẽ xem như là bất hợp pháp. Tham khảo website của bộ di trú Canada để biết thêm thủ tục.Gia hạn Study Permithttp://www.cic.gc.ca/english/applications/student-html
Visahttp://www.cic.gc.ca/english/applications/visitor.html
CÁC ĐỊA CHỈ LIÊN LẠC
Đại sứ quán Việt Nam tại Canada
Địa chỉ: 470 phố Wilbrod, Ottawa, Ontario, K1N 6M8. Ðiện thoại: (1-613) 236 0772. Fax: (1-613) 236 2704. Lãnh sự: Điện thoại: (1-613) 2361398; Fax: (1-613) 236 0819
Đại sứ quán Canada tại Hà Nội, Việt Nam
Địa chỉ: 31 Hùng Vương, Quận Ba Đình, Hà Nội. Điện thoại: 04 3 7345000/ Fax: 04 3 734 5049. Email: Hanoi@international.gc.ca / Website:www.vietnam.gc.ca
Lãnh Sự Quán Canada tại Hồ Chí Minh, Việt Nam
Địa chỉ: 235 Đồng Khởi, Quận 1, TP HCM. Điện thoại: 08 3 8279899. Email: hochi@international.gc.ca